12
kustgebieden kwetsbaar voor overstromingen. Een
bekend voorbeeld hiervan is Jakarta. Hier lopen veel
bewoners permanent overstromingsgevaar.’
Welke mogelijkheden zijn er al om het
probleem aan te pakken?
‘Het ontzilten van zout water of zoet water aanvoe-
ren van elders is een mogelijkheid, maar kostbaar.
Daarom wordt er gekeken naar slimme technieken
om water ter plekke vast te houden en te gebruiken
als er te weinig is. Dat gebeurt veelal in boven-
grondse reservoirs, maar het kan ook ondergronds
door infiltratie van het grondwater. Ook efficiëntere
irrigatiemethoden, zoals drip of ondergrondse
irrigatie, zijn een mogelijkhied. Daarnaast kun je
denken aan oplossingen als gewassen telen die
minder water verbruiken, zoals mais. Of gewassen
modificeren zodat ze tegen zout water kunnen.’
Wordt er al van de mogelijkheden
gebruik gemaakt?
‘Bij lange na nog niet op de schaal die nodig is. In
veel landen, met name de opkomende economieën,
zie je dat overheden prioriteit geven aan economi-
sche groei zolang het watertekort de welvaart nog
niet in de weg zit. Dat laat zien dat de aanpak van
waterschaarste niet alleen in technische oplossin-
gen zit. Ook de politieke wil moet aanwezig zijn.
Ik zei het al eerder: waterschaarste is een sluipend
proces. Het voordeel daarvan is dat we tijd hebben
ommaatregelen te nemen. Het nadeel is echter
dat de noodzaak niet direct wordt gevoeld en het
oplossen van dit probleem op de lange baan wordt
geschoven.’
Meer informatie:
< 1700 m
3
Als er jaarlijks minder dan 1700 m
3
zoet water per persoon beschikbaar
is, spreken we van waterstress.
< 1000 m
3
Als er minder dan 1000 m
3
beschikbaar is, spreken we
van waterschaarste.
< 500 m
3
Daalt de waterbeschikbaarheid onder
de 500 m
3
per persoon, dan is er sprake
van absolute waterschaarste.
(bron: UN)
DOSSIER
WATERSCHAARSTE
W
aterschaarste is voor veel
multinationals de grootste
bedreiging voor hun
activiteiten en financiële
situatie, aldus het Global Water Report
2013 (Carbon Disclosure Project).
Triodos Bank stelde dit jaar echter vast
dat de meeste bedrijven nog weinig
doen aan het terugdringen van water-
verbruik. Een eerder rapport van KPMG
in 2012maakte dit al pijnlijk duidelijk:
slechts 1 procent van de multinationals
rapporteert over waterverbruik in de
productieketen, minder dan de helft
heeft concrete waterbesparingsplan-
nen en slechts één op de tien heeft een
toekomststrategie.
Benchmarks
Zijn Nederlandse bedrijven zich al van
het probleem bewust? Roy Tummers,
directeur van VEMW (kenniscentrum
en belangenbehartiger voor zakelijke
energie- en watergebruikers) meent
dat de industrie in toenemende mate
anticipeert op verminderde beschik-
baarheid van water. ‘Omdat verwacht
wordt dat de waterbeschikbaarheid in
de toekomst verslechtert door klimaat-
verandering en productiestijging, nemen
bedrijvenmaatregelen om zuiniger met
water om te gaan en waterefficiënter te
produceren. Het gaat bijvoorbeeld om
hergebruiken van water, optimaliseren
van reinigingsprocessen, bewustwor-
ding van werknemers en instellen van
benchmarks. Het waterverbruik is
daardoor de afgelopen decennia in een
aantal sectoren sterk teruggedrongen.’
Risico's
Shell is één van de bedrijven die al een
aantal jaren actief bezig zijnmet water-
schaarste. Frank Niele, beleidsadviseur,
legt uit waarom: ‘De investeringen die
Shell doet zijn enorm. Projecten hebben
vaak een lange looptijd, soms tientallen
jaren. Wij moeten dus goed in kaart
hebben welke risico’s we in een gebied
lopen. Daar hoort waterbeschikbaar-
heid ook bij. We zien nu al op sommige
locaties het zoetwateraanbod afnemen
terwijl de vraag gaat stijgen. Bestaande
rekenmodellen zijn niet geschikt om
op lokaal niveau snel inzicht te geven
in de waterbeschikbaarheid. Daarom
ontwikkelen we met de Universiteit van
Utrecht en Deltares een nieuwe rapid
screening modelleermethode. Als blijkt
dat er onvoldoende water beschikbaar
zal zijn, kijken we of en hoe we dit kun-
nen oplossen. Daarbij houden we altijd
rekening met de behoeften van de lokale
bevolking: ons gebruik mag bij hen geen
tekort veroorzaken.’
Op tijd
In een aantal landen is de waterbeschik-
baarheid al een uitdaging, bijvoorbeeld
in Qatar, maar ook in Canada en
Nederland. Afhankelijk van de productie-
methode en de lokale omstandigheden
ontwikkelt Shell hiervoor oplossingen.
'Het kan gaan om recycling en herge-
bruik van water of meer gebruik van ont-
zilt zout water of gereinigd afvalwater
van gemeentes. Ook passen we nieuwe
productietechnieken toe omwater
efficiënter te gebruiken. Bij Shell zijn we
al langer actief bezig met waterschaar-
ste. Het zou voor elk bedrijf goed zijn
ommeer
water aware
te worden. Weet
wat je behoeften zijn, weet wat de be-
schikbaarheid is en hoe deze zich gaan
ontwikkelen. Mocht het in de toekomst
een probleemworden, dan kun je nu op
tijd maatregelen nemen.’
Meer informatie:
WATERSCHAARSTE
GROOTSTE
DREIGING
VOOR
BEDRIJVEN
Bedrijven die het dreigend tekort aan water niet serieus nemen, gaan hier flink
last van krijgen. Een verstoord productieproces en tegenvallende financiële
resultaten liggen op de loer. Kan dit scenario nog worden voorkomen? Zeker.
Er zijn bedrijven die het onderwerp wél hoog op de agenda hebben en nu al
gerichte maatregelen nemen.
DOOR DIMMIE HENDRIKS
DELTARES, SEPTEMBER 2014
De donkerblauwe gebieden hebben een grondwatervoetafdruk kleiner dan 1; hier is grondwateronttrekking ook op de
lange termijn duurzaam. De rode gebieden in Noord-Amerika en Azië hebben een veel grotere grondwatervoetafdruk.
Die van bijvoorbeeld de Upper Ganges is zelfs 54 keer groter. Het gebied zou dus eigenlijk 54 keer groter moeten zijn om
de neerslag in te vangen die nodig is om de huidige grondwateronttrekking mogelijk te maken.
Bron: Gleeson, Wada, Bierkens en Van Beek, Nature, 2012.
Groundwater footprint (GF)
aquifer area (AA)
<1
1-5
5-10
10-20
>20
Groundwater
stress
26,6x
Western
Mexico
9,0x
High
Plains
42,3x
North
Arabian
19,7x
Persian
54,2x
Upper
Ganges
7,9x
North China plain
