20
21
FOTO: TNINKSTOCK
KUNSTMATIG
WETLAND
IN DE STAD
Betonnen afvoerkanalen komen veel
voor in tropische steden. Ze moeten in de
regentijd de extreme neerslag opvangen en
overstromingen voorkomen. Singapore wil
de kanalen verfraaien en de waterkwaliteit
verbeteren. Door het aanleggen van een wet-
land zouden beide doelen in één keer op een
duurzame manier kunnen worden gehaald.
De condities voor een kunstmatig wetland
zijn de afgelopen maanden door Deltares
in Singapore getest en vastgesteld. Samen
met NUSDeltares, het samenwerkingsver-
band van Deltares en de Universiteit van
Singapore, is onderzocht welke type zand
en welke beplanting het meest effectief zijn.
Vervolgens is een ontwerp voor een wetland
gemaakt. Dat luistert nauw: met te veel
beplanting kan het kanaal overlopen en
met te weinig is de reinigende werking niet
optimaal. Aan de hand van proeven zijn nu
alle aspecten in kaart gebracht die nodig
zijn om een stedelijk wetland goed te laten
functioneren en kan worden vastgesteld of
het op een bepaalde locatie haalbaar is.
Binnenkort zal in Singapore in een kanaal
een proefwetland van 50 bij 4 meter
worden aangelegd. De stad heeft daarmee
een wereldprimeur. De pilot is uitgevoerd
in opdracht van de Public Utility Board van
Singapore.
Meer informatie:
Ellis Penning,
I
n steeds meer steden zien we dat natuur niet meer
alleen wordt aangelegd voor het creëren van een
aantrekkelijke leefomgeving. Natuur draagt ook
bij aan het halen van andere doelen, zoals het
opslaan van overtollig water, het verminderen van
hittestress, verbeteren van de waterkwaliteit en het
zuiveren van de lucht.
Omdat het in de stad nu eenmaal woekeren met de ruimte
is, is nature-based engineering hier vaak kleinschalig en
wordt een beroep gedaan op de creativiteit van beleidsma-
kers. Gelukkig zijn er veel toepassingen en lukt het steeds
vaker om oplossingen als groene daken, wadi’s, natuurlijke
oevers of drijvende rietmoerassen te realiseren.
Waterveiligheid
Sinds kort gaat nature-based engineering in de stad weer
een stap verder: onderzocht wordt in hoeverre natuur ook
kan bijdragen aan de waterveiligheid, een concept dat tot
nu toe buiten de stad is toegepast. Het Zuid-Hollandse
Dordrecht, aan alle kanten omringd door water, is hiervoor
een belangrijke proeftuin. Sinds begin dit jaar loopt aan de
rand van het stedelijk gebied een project waarbij onder-
zocht wordt in hoeverre een vooroever van wilgenbos
kan bijdragen aan de waterveiligheid en wat hiervoor de
randvoorwaarden zijn. Zowel in technische als bestuurlijke
zin een hele uitdaging. Deltares werkt hieraan in het kader
van het innovatieprogramma
Building with Nature
van het
consortium Ecoshape, waarin bedrijven, kennisinstellingen
en overheden samenwerken.
Goede afweging
Ellen Kelder is als programmamanager water bij de gemeen-
te Dordrecht bij het project betrokken. ‘Natuur inzetten om
meerdere doelen te realiseren spreekt Dordrecht enormaan
en het is mooi dat wemet het project
Eiland van Dordrecht/
Kop van ‘t land
hieraan ook daadwerkelijk een bijdrage kun-
nen leveren. In dit project wordt niet alleen de waterveiligheid
verbeterd, maar het wilgenbos draagt ook bij aan de ecologi-
sche diversiteit en er komt een aantrekkelijk recreatiegebied.
Drie doelen die voor de inwoners van de stad belangrijk zijn.’
Ze benadrukt dat voor het realiseren van een dergelijk
concept een goede samenwerking tussen de verschillende
bestuurslagen van groot belang is. ‘Het is ons grondgebied,
maar als gemeente zijn wij niet verantwoordelijk voor het
toetsen van de waterveiligheid en aanleg en beheer van
dijken. Die taken liggen bij het rijk en het waterschap. Alle
In het Van Kleef Centre in Singapore,
dat door NUS en Deltares is opge-
richt, zijn de fysieke modelproeven
gedaan om de condities van een
kunstmatig wetland in de stad vast
te leggen.
NATURE-BASED
ENGINEERING IN DE
STAD IN OPMARS
bestuurslagen moeten zo’n concept dus zien zitten en
onderlinge afstemming is ontzettend belangrijk.’
Daarnaast wijst ze erop dat de gemeente van te voren
een goede afweging moet maken. ‘Je geeft voor langere
tijd een bestemming aan een bepaald gebied. Het wordt
onderdeel van een dijk. Dat betekent dat je niet zomaar
ineens de bestemming kunt veranderen.’
Golven breken
Wouter van der Star, een van de specialisten nature-based engineering bij Deltares, is nauw bij het project be-
trokken. ‘Uit proeven in onze testgoten en door modellen
weten we dat vegetatie golven kan breken. Dat betekent
dat als we wilgen voor een dijk planten, de dijk minder
hoog hoeft te worden. In Dordrecht zijn we nu aan het
testen hoe de theorie in de praktijk werkt. Bij de ‘Kop
van ’t land’ ligt een vooroever van wilgenbos van enkele
kilometers lang en zo’n 100, 150 meter breed. We meten
wat dit bijdraagt aan de waterveiligheid. Als eind 2015
het project wordt afgerond kunnen we het concept ook
op andere locaties veilig toepassen en kan het als optie
worden meegenomen bij een dijkversterking.’
Ook wordt bekeken hoe de ecologische en recreatieve
functies het beste kunnen worden gecombineerd, met
elkaar en met waterveiligheid. Van der Star: ‘Recreatie
stelt andere eisen aan een gebied dan ecologische ont-
wikkeling. Met dit project willen we ook aangeven hoe je
een gebied ontwerpt waarin alle drie de functies zo goed
mogelijk tot hun recht komen.’
Meer informatie:
Inwoners van steden willen in een groene en duurzame omgeving leven. Maar
voor deltasteden liggen er nog meer opdrachten, zoals droge voeten houden
en over voldoende schoon water beschikken. Nature-based engineering biedt
een mooie kans omwens en opdracht te combineren. Het wordt dan ook steeds
vaker toegepast en het aantal mogelijkheden neemt snel toe.
Wat zijn de laatste ontwikkelingen?
DOOR CARMEN BOERSMA
