Delta Life 11

Hoe werkt het? Tijdens de zomer warmt de zon het oppervlakte water op. Met behulp van een warmtewisselaar kan deze thermische energie (warmte) worden afgetapt. Deze wordt vervolgens opgeslagen in het grondwater en kan, via een warmtepomp, in de winter gebouwen verwarmen. Dit is efficiënter dan luchtwarmtepompen die de koude winterlucht moeten verwarmen. Wat is er allemaal voor nodig? Tot nu is alleenmaar onderzoek gedaan naar de technische potentie van TEO. Om de stap naar de praktijk temaken, is meer nodig. Zomoet aan een aantal voorwaar­ den worden voldaan omTEO effectief toe te passen. De afstand tussen het water en de huizenmag bijvoorbeeld niet groter zijn dan vijf kilometer omhet systeemecono­ misch rendabel te krijgen. Als dat er nog niet ligt, moet ook een warmtenet worden aangelegd omde warmte te distribueren. Daarnaast zijn warmtepompen op straat- of wijkniveau nodig omde opgeslagen warmte naar een niveau te brengen dat geschikt is voor het verwarmen van gebouwen en huizen. Voorwaarde is wel dat deze panden goed geïsoleerd zijn. Dit zijn allemaal kostbare ingrepen. Maar dit geldt ook voor het verwarmen van huizen met individuele luchtwarmte­ pompen, een van de alternatieven. Deze randvoorwaarden maken TEO vooral De heilige graal van de warmte­ voorziening? Thermische energie uit oppervlaktewater: Eén graad Celcius warmte aftappen uit de Rijn kan in theorie alle huizen in Nederland verwarmen. Dat noemen we TEO, oftewel thermische energie uit oppervlaktewater. Deltares doet onderzoek naar dit relatief onbekende alternatief voor warmte­ voorziening door gas. Vier vragen én antwoorden over deze veelbelovende technologie. DOOR BONNE VAN DER VEEN ILLUSTRATIES JAN PETER HEMMINGA geschikt voor locaties waar de bebouwing voldoende dicht is – stedelijk gebied – en die in de buurt van voldoende groot oppervlaktewater liggen. Kun je met deze techniek ook verkoelen? TEO kan principe overal worden toegepast waar relatief veel woningen dicht bij elkaar staan en waar relatief veel oppervlakte­ water op korte afstand beschikbaar is. Denk bijvoorbeeld aan deltasteden. In gebieden die vaakmet hittestress kampen, biedt TEO ook kansen. Door in de zomer warmte af te tappen uit het stedelijk watersysteem, koelt het stedelijk opper­ vlaktewater af. Hierdoor wordt de opwar­ ming van de lucht weer wat getemperd. Daarnaast kan TEO ook zorgen voor koe­ ling van gebouwen. Hoe? Door in de winter ‘koelwater’ op te slaan in de ondergrond en dit in het zomerseizoen te transporteren naar de te koelen gebouwen. Hoe verder met deze veelbelovende techniek? Thermische energie uit oppervlaktewater heeft veel potentie. Het wordt op verschil­ lende plekken al op een kleine schaal suc­ cesvol toegepast. Het principe is eenvou­ dig en de techniek heeft zichzelf al bewezen. Gelet op de klimaatdoelstellin­ gen waarmee we wereldwijd te maken hebben, is het zaak omde toepassing van thermische energie uit oppervlaktewater nú op te schalen: van kleine lokale initia­ tieven naar grootschalige, gekoppelde systemen. Deltares doet daarom ook on­ derzoek naar de mogelijke uitrol van TEO met toepassingen op het stedelijke, regio­ nale én landelijke niveau. Ook kijken we naar de opbouw van een instrumentari­ um om te meten wat de ecologische ef­ fecten zijn van het onttrekken van warm­ te aan de watersystemen in het geval van grootschalige toepassing van TEO. 20