Delta Life 11

DELTARES, MAART 2019 19 Meer informatie? maaike.blauw@deltares.nl Lang niet alle zand is geschikt voor gebruik in de bouw of het ophogen van kusten. Zo is woestijnzand bijvoorbeeld te eenvormig en biedt daardoor te wei- nig grip. Soms is de voorraad op één plek klein of de afstand naar een project te groot. Dan is zandwinning op die plek niet rendabel. Wereldwijd vragen wemomen- teel meer zand dan ontstaat door verpulvering en het afslijten van rotsen, rivierbeddingen en ber- gen. Dit leidt tot uitputting van de voorraden. In gebieden waar de regulering niet voldoende is, leidt zandwinning bovendien steeds vaker tot aantasting van de na- tuurlijke omgeving en verlies van biodiversiteit. Zandwinning leidt zelfs tot criminaliteit. Zo bleek uit onderzoek van Temple University in de Verenigde Staten, dat in India de vraag naar zand drie keer hoger is dan het aanbod uit legale bronnen. Daardoor is een ‘zandmaffia’ ontstaan die illegaal zand wint en daarbij het gebruik van geweld niet schuwt. Slecht gereguleer- de zandwinning op zeemaakt kuststreken juist extra kwetsbaar voor erosie en zeespiegelstij- ging. In delta’s, zoals de Mekong in Vietnam, dringt door zandwinning het zoute zeewa- ter steeds verder het land binnen, met verzilting en aantasting van de drinkwatervoor- ziening en land- bouwgebieden tot gevolg. Niet alle landen beschikken over hun eigen zandvoorraad. Wel is het zo dat alle landen zand nodig hebben. Voor een duurzame winning van zand is het noodzakelijk dat hier internationaal naar wordt gekeken. Geologische diensten en kennis-kustinsti- tuten kunnen hier een belangrijke rol spelen. Deltares weet waar het zand zich in het verleden heeft verzameld en waar het zich nu aan het verzamelen is. Door deze kennis te combi- neren met kennis van de morfologie, weten we welk zand waar op een duurzame manier gewonnen kan worden. Zonder aantasting van natuurwaarden of kustfundamenten. In Nederland wordt vooral zand op de Noordzee gewonnen. Maar daar is het druk. Visserij, olie- en gas- winning, scheepvaart, windmolens, natuur en in de toekomst misschien de uitbrei- ding van Schiphol; alles heeft ruimte nodig. Deltares doet – in samenwerking met TNO – al ruim vijftig jaar onderzoek op de Noordzee. Dat maakt dit gebied één van de best onderzochte ter wereld. Desondanks is in totaal niet meer dan 0,01 procent van de bodem daadwerkelijk opgeboord en bekeken. Juist omdat het zo druk wordt, heeft Rijkswaterstaat Deltares gevraagd om de ondergrond van de Noordzee nog beter in kaart te brengen. Door boringen te combineren met kennis van seismiek en geologie, krijgen we beter zicht op de kwaliteit en beschikbaarheid van zand. Deltares en zand