Delta Life 7

14 MEDICIJNRESTEN OPRUIMEN Medicijnresten komen via het riool in het water terecht en beïnvloeden de resistentie van bacteriën. Ziekenhuizen lijken een logische bron, maar hoe- veel lozen zij nu echt? Deltares onderzocht de bijdrage van twee grote Nederlandse zieken- huizen en hoeveel de water- zuivering daarvan weer verwij- dert. Die resultaten legden de onderzoekers naast de totale hoeveelheid medicijnresten die in het riool van de twee steden wordt geloosd. Wat blijkt: de concentraties in het rioolwater van het zie- kenhuis zijn vrij fors, maar het ziekenhuiswater is een klein gedeelte van het totaal en slechts verantwoordelijk voor een beperkt aantal middelen: röntgencontrastmiddelen, twee antibiotica en de pijnstiller lidocaïne. Voor overige me- dicijnen zijn andere bronnen in de stad van groter belang. Ook bleek de waterzuivering verschillende medicijnen anders aan te pakken. Zo wordt paracetamol bijna volledig verwijderd, maar de pijnstiller diclofenac nagenoeg niet. Dit soort inzichten zijn belang- rijk om in te kunnen grijpen op de juiste plek in de medicijn- keten. Ook in landen waar het medicijnverbruik veel hoger is dan in Nederland, zoals in Zuidoost Azië. De twee zieken- huizen zijn naar aanleiding van de resultaten in gesprek over vervolgstappen. Meer informatie? erwin.roex@deltares.nl ZIEKTEVERWEKKERS OPSPOREN Ziekten als cholera, lepto- spirose en diarree worden onzichtbaar verspreid door water. Mobiele DNA-detectie kan helpen ziekteverwekkers sneller op te sporen. Zon- der tussenkomst van een laboratorium geeftmobiele detectie al binnen anderhalf uur resultaat. Een onderzoek duurt op dit moment minimaal twee dagen. Zo kunnenmensen ziek worden, of worden zwemlocaties onnodig lang gesloten in afwachting van testresultaten. Niet fijn voor de recreant én omliggende horeca. En ook niet nodig. De techniek wordt nu getest buiten het laboratorium om te zien of die daar ook betrouwbare resultaten op- levert. In 2017 gaat Deltares een pilotonderzoek uitvoeren in Nederland met onder meer vijf waterschappen om E.coli -bacteriën te meten in recreatiewater. Het inzetten van DNA-detectie is ook interessant in overstromings- gevoelige gebieden, zoals in Indonesië, Bangladesh, Groot-Brittanië en Verenigde Staten. Meer informatie? bas.vanderzaan@deltares.nl HITTESTRESS VERMIN- DERENMET GROEN Oververhitting op hete dagen kan schade veroorzaken aan de gezondheid, het welzijn en de productiviteit van mensen. We noemen dat hittestress. In de stad is het vaak warmer dan op het platteland en door klimaatverandering neemt het aantal warme dagen alleen maar toe. Gras, struiken en bomen ge- ven niet alleen het gevoel dat het minder warm is, ze dragen ook echt bij aan verkoeling: ze bieden schaduw en kunnen de temperatuur verlagen door verdamping. Voor dat laatste is wel vol- doende water nodig. Dat is juist in de zomer lastig. Uit onderzoek van Deltares in de binnenstad van Utrecht blijkt dat ’s zomers bomen en plan- ten slechts de helft van het water verdampen dat ze zou- den kúnnen verdampen. Dit komt door droogte: er is on- voldoende water beschikbaar voor het groen. Een groen dak kan door droogte zelfs warmer worden dan een grinddak. Voor de binnenstad van Utrecht is een aantal maatre- gelen onderzocht die hitte- en droogtestress verminderen. Het meest effectief: het aandeel ondoorlatende ver- harding verminderen, regen- afvoer van daken afkoppelen en het oppervlaktewater uitbreiden. Meer informatie? suzanne.vandermeulen@ deltares.nl ZWEMMEN IN OPENWATER Zwemmen in open water wordt steeds populairder. Maar het is niet altijd zonder risico’s, dankzij ontlasting van dieren, riool-overstorten of de groei van blauwalgen. De zwemwaterkwaliteit wordt daarom regelmatig gecon- troleerd met metingen. Die zijn echter niet bedoeld om actuele gezondheidsrisico’s te signaleren. Ze stellen de frequentie van waterkwa- liteitsproblemen vast over een periode van meerdere jaren. Locaties waar te vaak de norm wordt overschreden, gaan voor langere tijd dicht. Een manier om dat op te los- sen zonder dagelijks te me- ten, is door gebruik te maken van modellen die de zwem- waterkwaliteit voorspellen. Deltares ontwikkelt zulke modellen en ondersteunt gebruikers bij de toepassing ervan. Voor verschillende zwem­ evenementen in stedelijk wa- ter zijn bijvoorbeeld vooraf de gezondheidsrisico’s voor deel- nemers berekend. Voor wa- terschappen wordt gewerkt aan modelvoorspellingen van blauwalgenconcentraties en drijflagen in zwemwater. De software, Delft-FEWS, wordt ook in Groot-Brittanië en Sin- gapore gebruikt om dagelijks geautomatiseerd de gezond- heidsrisico’s op zwemlocaties te voorspellen. Meer informatie? anouk.blauw@deltares.nl DOSSIER WATER & GEZONDHEID