Deltalife 13

Deltares, juni 2020 22 Beter zicht op zorgwekkende stoffen Ze hebben de onschuldige naam ‘opkomende stoffen’. Maar naast nieuw, kunnen ze ook gevaarlijk zijn voor mens en milieu. Dagelijks worden nieuwe stoffen geregistreerd, zonder dat we precies weten welk effect zij hebben. In een Europees onderzoeksnetwerk gaat Deltares meer duidelijkheid geven: over welke stoffen in de bodemmoeten we ons écht zorgen maken? Over welke stoffen hebben we het precies? Heel uiteenlopend: het gaat om stof- fen in onder meer geneesmiddelen, plastics, verzorgingsproducten, schoonmaakmiddelen, impregneer- middelen en verf. Steeds meer van deze stoffen komen in het milieu terecht, waar ze niet of nauwelijks worden afgebroken en zich gemakke- lijk verspreiden via het water. Dit leidt onder meer tot problemen met de bo- demkwaliteit. Hilde Passier: ‘Doordat er steeds meer stoffen bijkomen en we steeds beter kunnen meten, zien we de afgelopen jaren nieuwe stoffen oppoppen bij metingen in de bodem en water. Er wordt dus meer en beter gesignaleerd. De volgende vraag is: moeten we ons zorgen maken?’ Wat is het gevaar? De onzekerheid over het precieze gevaar is een probleem. Sommige stoffen zijn zo nieuw dat we nog niet weten hoe ze zich gedragen in het milieu. Passier: ‘Er zijn heel veel vragen. Breken ze af, blijven ze ergens diep in de ondergrond plakken of gaan ze juist heel snel door het water- en bodemsysteem en worden ze door een grote rivier afgevoerd naar zee?’ Uit recent onderzoek van de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur blijkt in elk geval dat de verspreiding van gevaarlijke stoffen onvoldoende afneemt. In het oppervlaktewater en in de lucht is de daling van concen- traties van chemische stoffen tot stil- stand gekomen. Deeltjes van nieuwe stoffen worden ook teruggevonden in weefsel en bloed van mensen en dieren en kun- nen giftig zijn. Passier: ‘Van PFAS, een verzamelnaam van een groep chemi- sche toevoegingen aan bijvoorbeeld textiel, brandblusmiddelen en cosme- tica, weten we dat het zich opstapelt in levende weefsels. Sommige soor- ten PFAS zijn in hoge concentraties mogelijk kankerverwekkend. Voor veel stoffen zijn normen vastge- steld en deze worden ook gemonitord. Maar met de snelheid waarmee nieuwe Door Saskia Klaassen / Beeld Vincent Boon Deltares, voorjaar 2020