Delta Life 12

Wat is er precies aan de hand: neemt het gevaar op infectieziekten inderdaad toe en hoe komt dat? ‘Uitbraken van infectieziekten bij mens en dier komen wereldwijd inderdaad steeds vaker voor. Dat heeft te maken met diverse factoren, zoals bevolkings- groei, internationale handel, reisverkeer en klimaatverandering. In waterrijk Nederland zitten relatief veel mensen en dieren, waaronder vee, dicht op elkaar. Dit maakt ons kwetsbaar voor uitbra- ken van infectieziekten. We zeggen al een paar jaar dat we iets moeten met dit thema, want we zijn nu te reactief bezig en lopen achter de feiten aan. Het frequenter voorkomen van virusuitbra- ken maakt zo langzamerhand deel uit van het nieuwe normaal, heeft ook de WHO geconstateerd. Daarommoet dit onderwerp nu hoog op de onderzoeksa- genda staan.’ Wat is het grootste gevaar als het gaat om infectieziekten? ‘De focus van ons onderzoek ligt op uit- braken veroorzaakt door muggen, om- dat deze wereldwijd gezien het grootste probleem vormen. Vooral in tropische en subtropische gebieden is dit een grote bedreiging – denk aan recente uitbra- ken van gele koorts, dengue, zika en chikungunya – maar ook dichter bij huis lopen we risico. Recent hebben we in de dierenwereld virusuitbraken gezien. Het merelbestand bijvoorbeeld is door een virus met vijftien procent afgenomen. En in 2011 leidde een virusuitbraak ‘We ontwikkelen een soort buienradar voor virusuitbraken’ Waterrijke landen als Nederland zijn kwetsbaar voor uitbraken van infectieziekten. Marion Koopmans, hoog­ leraar virologie en directeur van One Health, leidt het multidisciplinair onderzoek naar hoe we ons hierop kunnen voorbereiden. Delta Life sprak met haar. DOOR JOKE VAN ROOYEN onder herkauwers tot geboorteafwijkin- gen onder koeien, schapen en geiten. Zorgelijke ontwikkelingen die doen vrezen dat zoiets ook bij mensen kan gebeuren. Het is noodzakelijk daar meer grip op te krijgen.’ Wat onderzoeken jullie precies in dit project? ‘Het project moet antwoord geven op twee belangrijke vragen: hoe zit ons ecosysteem in elkaar? En kunnen we de belangrijke tipping points (omslagpun- ten) voorspellen? Met andere woorden: onder welke omstandigheden vallen de puzzelstukjes in elkaar en ontstaat een virusuitbraak? Deze kennis hebben we nodig om preventiemaatregelen op te stellen om virusuitbraken te voor­ komen.’ Hoe pakken jullie dat aan? ‘We werken langs vier verschillende scenario’s om inzicht te krijgen in hoe deze het basissysteem beïnvloeden. Eén: we onderzoeken de effecten van veehouderij op biodiversiteit. Twee: we onderzoeken de buitenlandse gebieden waar veel Nederlandse toeristen komen en brengen de risico’s in deze gebieden in kaart. Drie: we onderzoeken klimaat- verandering; wat is bijvoorbeeld het effect van wateroverlast door heftige buien op de muggenhabitat? En op vo- gelmigratie? Ten slotte onderzoeken we mogelijke effecten van verandering in de waterhuishouding. We vergaren voor al deze scenario’s zoveel mogelijk kennis over dieren en mensen. Zo krijgen we in- zicht in veranderpatronen en de effecten daarvan. Op basis daarvan kunnen we terugredeneren en parameters monito- ren die voorspellende waardes hebben. Deze kennis stelt ons in staat tipping points te zien aankomen, daarop te age- ren en zo virusuitbraken te voorkomen.’ Wat is de rol van Deltares en andere partijen hierin? ‘Deltares helpt ons bij vragen rondom waterhuishouding: waar moeten we aan denken, hoe verzamelen we de juiste data en hoe verwerken we die? Het onderzoekswerk is verdeeld in 20 Viroloog Marion Koopmans: