Delta Life 11

Reinier de Graaf (1964) is partner bij het door RemKoolhaas opgerichte invloedrijke en wereldwijd werkende bureau OMA. De Graaf is onder meer verantwoordelijk voor het ontwerp van het beeldbepalende ‘De Rotterdam’ (zie foto boven) en ‘Het Timmerhuis’ in de havenstad. Momenteel werkt hij aan RAI NHow Hotel in Amsterdam. Hij is co-oprichter van de denktank AMO, doceert onder meer aan de University of Cambridge en aan de Harvard University Graduate School of Design en publiceerde onlangs ‘Four walls and a Roof, the complex nature of a simple profession’ , volgens NRC Handelsblad een van de beste boeken in 2018. REINIER DE GRAAF DELTARES, MAART 2019 8 hoop dat dat bijdraagt aan nieuwe gedachtenvorming.’ De architect vindt dat vooruitgang en modernisering per definitie gepaard gaan met een zekere mate van wreed­ heid ten opzichte van het bestaande, van individuele belangen en van gevestigde interesses. Rücksichtsloze vlucht voorwaarts Maar denkt hij dat Nederlanders – met zoveel trots op hun historische erfgoed – daadwerkelijk hun biezen zullen pakken om te vertrekken naar hoger geleden gebieden? Zullen ze een monumentaal icoon als de Domtoren echt aan z’n lot overlaten? De architect reageert even gelaten als onwrikbaar: ‘We hebben een rücksichtsloze vlucht voorwaarts nodig om de wereld te redden.’ Eenvoudig is dat niet: ‘Deze tijd kenmerkt zich in extremo door senti­ mentalisme. Met een huilende baby geven we oorlogen een gezicht. Als we dat ene individu redden, voelen we ons goed, terwijl we tegelijkertijd kunnen negeren dat elders duizenden mensen sterven. We richten ons dus op het gezicht van de ramp, niet op de ramp zelf. Zo is het ook met de Domtoren. Het is een architectonisch meesterwerk uit de veertiende eeuw, maar ga je daar een ruimtelijke ordeningsstrategie voor een heel land op afstemmen? We zijn de proporties uit het oog verloren.’ ‘Een vlucht voorwaarts is nodig om de wereld te redden’ Zoals hij sentimentalisme verafschuwt, zo verwerpt de architect ook de ‘kitscherigheid van het duurzaam­ heidsdebat’. We ontkennen in zijn optiek de politieke dimensie. ‘In essentie is er een direct politiek verband tussen de eerlijke verdeling van middelen en het duur­ zaam behoud van die middelen. Het neoliberale model kent dwingende processen. Als je die processen herziet en gevestigde belangen op de schop gooit, zal het voor partijen die voor dergelijke gevestigde belangen staan, moeilijk zijn ommeer te doen dan de bekende druppel op de gloeiende plaat. Duurzaamheid is gedepoliti­ seerd om solidariteit te organiseren, dat begrijp ik. Maar ik zie het als mijn taak om duurzaamheid en politiek weer bij elkaar te brengen, inclusief alle ongemak.’ Metro inMoskou Op de vraag of Deltares een rol zou kunnen spelen in het duurzaamheidsdebat, antwoordt hij: ‘Natuurlijk bedenkt het instituut prachtige technologische op­ lossingen. Maar je kunt niet aan techniek vragen hoe techniek gebruikt moet worden. Ik denk dat techniek per definitie agnostisch en apolitiek is. Internet is bijvoorbeeld in de vrije wereld een instrument van de vrije wil, in handen van autoritaire regimes een onder­ drukkend instrument. Je kunt niet van een technische organisatie verwachten dat er een politieke agenda wordt geformuleerd. Het begin moet bij de politiek zelf liggen om opdracht te geven voor technologische oplossingen die flexibiliteit mogelijk maken.’ Ziet hij buiten onze grenzen hoopvolle ontwikkelingen? Niet echt. ‘Wij lopen voorop. Neem de metro in Moskou. Die is fenomenaal, toch stapte iedereen na de val van het oude communisme de vervuilende auto in. Vaak offeren mensen werkelijke vooruitgang op aan de idee, aan de symboliek van vooruitgang. Het is badinerend om de rest van de wereld hierover de les te lezen, het is begrijpelijk in de fase waarin landen zich bevinden.’ Terug naar de flexibele gebouwen. Gaan die er komen? ‘OMA maakt ze al. Het Timmerhuis in Rotterdam is gebouwd als een soort tent. Je kunt hem afbreken en honderd kilometer verderop weer opbouwen. Het mooie is dat Rotterdammers openstaan voor dit soort ideeën, het gebouw heeft ook echte fans. Rotterdammers hebben hun stad al eens opnieuw opgebouwd. En dat komt goed uit, want volgens onze inschattingen is Rotterdam een van eerste steden die onder water zal komen te staan.’