Delta Life 11

25 Elk jaar produceren we wereldwijd 250 miljard kilo plastic. Een heel groot deel daarvan wordt na gebruik niet goed ingezameld. Het vergaat als vuilnis in de grond, waait weg of drijft in rivieren en zeeën. Inmiddels weten we ook zeker dat mensen plastic binnenkrijgen. Wat kan Deltares bijdragen aan het gevecht tegen dit veelkoppige monster? H et probleemmet plastic is niet alleen dat het van aardolie wordt gemaakt. Het zit hem ook in het feit dat het materiaal niet of nauwelijks vergaat, maar – eenmaal in het milieu – wél geleidelijk uiteenvalt. Grote stukken plastic verpulveren tot microplastics en uiteindelijk tot nog kleinere nanoplastics. Precies daar zit het gevaar: deze nanoplastic deeltjes zijn nog kleiner dan een bacterie of virus en daarom in staat omdoor onze celwanden heen te dringen. Diep in het lichaam vanmens en dier kunnen ze ontstekingen en ziektes veroorzaken. Onderzoek en signalen uit de wetenschap en maat­ schappij hebben ertoe geleid dat plasticvervuiling en de mogelijke consequenties daarvan steeds hoger op de politieke agenda staan. Zo bepaalde de Europese Unie onlangs dat wegwerpartikelen van plastic – zoals rietjes, roerstaafjes en plastic bekertjes – vanaf 2021 worden verboden. Een voorbeeld in Nederland is dat het gebruik van baggerspecie pas is toegestaan nadat is getoetst of dat niet is vervuild met plastic. Microplastics en onze gezondheid We weten dus dat plastic afval uiteenvalt in steeds kleinere stukjes. De kleinste deeltjes ademen we in of ze belanden op straat en spoelen uit naar ons opper­ vlaktewater. Daardoor komen ze bijvoorbeeld via de zee en vissen in de voedselketen terecht en uiteindelijk weer op ons bord. Wat veel mensen niet weten, is dat niet enkel de chemische stoffen in plastic een bedreiging voor onze gezondheid en die van onze ecosystemen vormen. Ook het feit dat de plastics een ware broedplaats zijn voor allerlei micro-organismen, waaronder potentiële ziekteverwekkende bacteriën, baart zorgen. Als we de microplastics inslikken of inademen kunnen de ziekte­ verwekkers de kans op infecties mogelijk vergroten. Onderzoek Deltares Deltares is op meerdere fronten betrokken bij het onderzoek naar de risico’s van vervuiling door plastic. Ook wij maken ons zorgen over deze vorm van ver­ vuiling. Het is juist onze kennis van water- en bodem­ systemen die in belangrijke mate kan bijdragen aan mogelijke oplossingen voor het probleem. Welke ziekteverwekkers koloniseren ons plastic afval, waar in watersystemen bevinden zich de risicogebieden en hoe reageert ons afweersysteem op dit vervuilde plastic? Deze nieuwe onderzoeksvragen wil Deltares de komende tijd, in samenwerking met onderzoekers van de VU en het UMC Utrecht, beantwoorden. Daarbij kijkt Deltares vooral naar de bacteriële kolonisatie, emissies en de verspreiding van het microplastic. Verspreiding van het microplastic Deltares rondde recent een project af waarin de verspreiding van plastic deeltjes afkomstig van autobanden werd gemodelleerd. Door verkeer op het asfalt komen dagelijks grote hoeveelheden deeltjes vrij, waaronder plastics. Die worden deels verspreid door de wind en een deel spoelt met de regen het milieu in en komt terecht in sloten, kanalen, rivieren en uiteindelijk in zee. DOOR ASTRID VAN BRAGT / BEELD HOLLANDSE HOOGTE DELTARES, MAART 2019