Delta Life 11

11 R uim tweederde van alle Amerikanen leeft op nog geen drie procent van het totale grond­ gebied, wereldwijd klit meer dan de helft van de totale populatie samen in een stad. De econoom Edward Glaeser conclu­ deerde in zijn boek The Triumph of the City (2011) dat steden, ondanks een hardnekkig beroerde reputatie als crimineelste, duurste en minst duurzame plekken op aarde, toch echt de gezondste en zowel cultureel als economische rijkste plaatsen op aarde zijn om te leven. Glaeser sluit zijn ogen niet voor steden die onderuit gaan en duikt diep in de casus Detroit waar de zware (auto)industrie vertrok en een urbane woestijn achterliet. En ook het New York van voor de stadsvernieu­ wingen van de jaren zeventig is voor de econoom een belangrijke casus. Maar beide steden, denkt Glaeser, komen er in hun eigen tempo, dat wel, weer boven­ op: ze zijn weerbaar en veerkrachtig. Zichtbare littekens Vijf jaar geleden richtte de Rockefeller Foundation het 100 Resilient (100RC) Cities-initiatief op om stedelijke veer­ kracht te vergroten. Die veerkracht is nodig om problemen waar steden mee te maken hebben én krijgen te kunnen weerstaan. Denk aan chronische stress door hoge werkloosheid, falend open­ baar vervoer, criminaliteit of endemisch geweld. Maar ook een tekortschietende watervoorziening en gebrekkige sanita­ tie of acute rampen, zoals overstromin­ gen, terroristische aanslagen, aardbe­ vingen of epidemieën. Soms komt alles samen en ontstaat een ‘perfecte storm’ voor urbane rampspoed. New Orleans kwam niet alleen tot stilstand door de orkaan Katrina, maar vooral door de causale keten die erdoor werd gestart. De stad heeft nog altijd zichtbare lit­ tekens in haar weefsel en haar DNA. Op zo’n moment van tegenslag is het zaak ommee te geven en zo te overwinnen – zoals een judoka de kracht van zijn tegenstander gebruikt. Samen en polderend ‘Veerkracht’, stelt Michael Berkowitz (president van 100RC) vanuit New York – standplaats van het initiatief waar ook Rotterdamen Den Haag aan deelnemen – ‘is niet een keus of een noodzaak, maar eerder een capaciteit van steden.’ Het is een state of mind. Volgens Berkowitz zou Nederland niet alleen haar kennis over watermanagement in de rest van de wereld moeten uitdragen, maar ook de politiek-bestuurlijke voorwaarden die daar onlosmakelijk aan zijn verbonden: de strijd tegen het water kan alleen samen en polderend. Die mindset past ook op andere terreinen, zoals immigratie, armoedebestrijding of inclusiviteit die een stad veerkrachtig maken. Hij noemt als voorbeeld de Rotterdamse haven waarin ook omliggende gemeenten worden betrokken en participeren. Elders in de wereld zijn wereldhavens jegens hun buurgemeenschappen een stuk arroganter – en daardoor ook kwetsbaarder. New York, Detroit, Rotterdam en New Orleans laten het toegenomen belang van steden zien. Niet vreemd dat in 2013 Benjamin Barber schreef dat burgemeesters de nieuwe wereld­ leiders zijn ( If Mayors Ruled the World ). Veerkracht, denkt Berkowitz, laat zich dan ook het best op stedelijk niveau organiseren. De stad is een knoop­ punt van problemen en oplossingen. Klimaatverandering en immigratie zijn dossiers die nationaal regelmatig leiden tot ideologische verdeeldheid waardoor besluitvorming op slot komt te zitten. Berkowitz: ‘In Amerika nu zelfs heel dra­ matisch en zichtbaar.’ Steden hebben behoefte aan praktische oplossingen en zijn daarom bereid om sneller te experi­ menteren, en op een kleinere schaal. Bij succes kan er worden uitgerold, bij falen zijn de consequenties te overzien. Lange weg Toch denkt Berkowitz niet dat de stad uitgroeit tot een belangrijker bestuur­ lijke eenheid dan bijvoorbeeld een natie. ‘In Nederland en Amerika hebben steden macht, maar in Afrika en Azië niet of veel minder.’ Steden hebben daar veel sterkere banden met nationale overheden, waardoor ze veel minder in staat zijn hun veerkracht zelf te orga­ niseren en te versterken. ‘De kwaliteit en beschikbaarheid van water is in Afrikaanse en Aziatische landen veelal een nationaal dossier.’ Steden winnen aan belang, zeker, maar niet altijd aan Steden met veerkracht zijn beter voorbereid op chronische stress en acute rampspoed. Het initiatief 100 Resilient Cities helpt ze daarbij, Deltares denkt met ze mee. ‘Plain and simple: watermanagement is geen keus. Steden moeten het opnemen in hun strategie en transformeren of lijden onder de consequenties.’ DOOR SEBASTIAAN VAN DER LUBBEN / BEELD ISTOCKPHOTO, HOLLANDSE HOOGTE DELTARES, MAART 2019