Delta Life 10

DELTARES, SEPTEMBER 2018 7 N eemhet watervraagstuk. Voor water bestaat geen substituut: deze grondstof is een nood­ zakelijke voorwaarde voor ons bestaan. Maar het aanbod is begrensd, de vraag neemt toe, onder andere door zeespiegelstijging, droogteperiodes en bevolkingsgroei. Verantwoordelijk beheer van de watervoorraad is daarom een collectief probleemmet mondiale dimensies. Christian Kromme (futuroloog) vertrouwt op de menselijke ‘innovatie­ capaciteit’ die tijdig technologische oplossingen aanreikt en ons voor grote ongelukken behoedt. Haroon Sheikh (filosoof, politicoloog en bestuurskundige) zoekt een oplossing in een nieuwe verhouding tussenmens en natuur. Beide scenario’s bieden een doorkijkje naar de (nabije) toekomst. Mens of machine Zo lang het water uit de kraan blijft stromen, zijn we er volgens Haroon Sheikh door ‘betoverd’. Maar anders dan in de pre-moderne tijd, toen water in vele culturen een godheid vertegenwoordigde die gaf en nam en waar we met ontzag aan offerden. Dat het water ons spaarde, was een geluk dat we met rituelen afdwongen. Die magie is er nog altijd niet af: in veel culturen is water een cru­ ciale metafoor voor macht, excellentie of meesterschap. De moderne mens heeft weliswaar geenmagisch, maar wel rationeel-magisch geloof in water, aldus Sheikh. ‘Rationeel’ is daarbij de wetenschappelijke denkkracht achter waterbeheer; ‘magie’ staat voor onze overtuiging dat we de natuur aan ons kunnen onderwerpen en zelfs kunnen vormen. De geschiedenis laat zich volgens Sheikh dan ook het best beschrijven als een technologi­ sche oplossing voor schaarste. ‘We hebben ons eerst aan de natuur aangepast, zijn vervolgens die natuur gaan cultiveren en gebruiken en hebben haar nu gekopieerd en verbeterd. Cultuur is de manier waarop samenlevingen schaarste verwerken.’ Christian Kromme deelt die analyse van de geschie­ denis als een aaneenschakeling van oplossingen voor problemen: zo kwam er stoom voor paarden, olie voor stoom en zonne- en windenergie voor olie. Eerst waren het overheden die innovaties mogelijk maakten, toen grote bedrijven en instituties, zo verwacht Kromme: ‘De volgende grote innovatie komt van een slimmerik met een smartphone.’ Het is nu de beurt aan gepassioneerde individuenmet toegang tot eenmondiaal netwerk van expertise: ‘Zij vormen platformen en netwerken en base­ ren beslissingen op collectieve wijsheid.’ De organisatie van de toekomst gaat ‘zwemmen’ en wordt ‘vloeibaar’. De kennis die daarvoor nodig is, democratiseert nu al, ziet Kromme. Zo maakt kunstmatige intelligentie op dit moment al virtuele watermodellenmogelijk die iedereen met de juiste kennis (of contacten) op zijn desktop kan draaien; zo is de software van Deltares open source, en dus voor iedereen beschikbaar. Kromme: ‘Deltares wordt een platformwaarop disruptieve gemeenschappen zich organiseren.’ Actuele en acute vraagstukken worden belegd in netwerken; instituties en organisaties zijn eer­ der een beletsel dan een voorwaarde voor oplossingen van complexe vraagstukken, aldus Kromme. Mens enmachine Of het nu omhet watervraagstuk of het klimaatprobleem gaat; om de grote uitdagingen die op ons af komen het hoofd te bieden, kunnen we niet buiten de technologie, menen zowel Sheikh als Kromme. Maar die nieuwe tech­ nologie brengt ook ethische dilemma’s met zichmee en heeft ‘duistere’ kanten, waarschuwen beide. Denk aan Futuroloog Christian Kromme is expert op het gebied van disruptieve techno­ logie en de schrijver van het boek Humanification - Go Digital, Stay Human. christiankromme.nl